50 lat GOPR

2016-06-10

Towarzystwo Tatrzańskie - powstałe w 1873 r. zajęło się udostępnieniem gór przez budowę ścieżek, tyczeniem szlaków, budową schronisk i organizacją przewodnictwa. Spowodowało to zwiększenie ruchu turystycznego i udawanie się w góry coraz częściej bez przewodnika ale również coraz częściej słychać było w górach wołanie o pomoc.

Narastającym coraz bardziej problemem poszukiwań zaginionych w górach ludzi i udzielania im fachowej pomocy zajęli się przebywającym na stałe w Zakopanem Mieczysław Kartowicz i Mariusz Zaruski - turyści, taternicy i narciarze, członkowie i działacze T. T. 

Dzięki działaniom Zaruskiego, Komisji Klimatycznej w Zakopanem oraz Towarzystwa Tatrzańskiego utworzone zostało w 1909 roku Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, a Naczelnikiem Straży Ratunkowej TOPR wybrano Mariusza Zaruskiego.

W czasie okupacji Hitlerowskiej w latach 1939 - 1945 członkowie TOPR kontynuowali swoją działalność pod narzuconą przez okupanta nazwą Tatra-Bergwacht, a nadzór nad Pogotowiem sprawował Austriak Edward Hirsch, dyrektor Kriminalpolizei w Krakowie.

W 1945 roku zaraz po wyzwoleniu Zakopanego TOPR wznowił swoją działalność. Rozwój masowego ruchu turystycznego, który objął po wojnie również pozostałe - poza Tatrami - grupy górskie Karpat i Sudetów spowodował potrzebę objęcia ratownictwem także tych rejonów. Zarząd Główny PTTK - w którego ramach organizacyjnych działał wówczas TOPR - w dniu 15 kwietnia 1952 roku zatwierdził Regulamin GOPR - PTTK przygotowany i opracowany przez TOPR.

Zarząd TOPR sprawujący obowiązki Zarządu GOPR doprowadził do zorganizowania w jesieni 1952 r kursów ratownictwa górskiego w Szczyrku, Krynicy i schronisku PTTK 'Samotnia' w Karkonoszach. Kierownikiem tych kursów był Kierownik TOPR Tadeusz Pawłowski a instruktorami ratownicy: Tadeusz Gąsienica Giewont, Stanisław Grendys, Roman Hoty, Eugeniusz Strzeboński, Henryk Wojas, Zygmunt Wójcik.

Na zakończenie kursów odbyły się zebrania założycielskie ratowniczych sekcji terenowych GOPR, które przyjęły nazwy:24.XI.1952 Beskidzkie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe - Bielsko-Biała1.XII.1952 Krzynickie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe - Krynica14.XII.1952 Sudeckie Ochotnicze Pogotowie Ratownicze - Jelenia Góra.

Walny Zjazd Delegatów Sekcji Terenowych GOPR PTTK oraz TOPR PTTK, który odbył się 21.XII.1952 r. w Zakopanem wybrał Zarząd, którego Prezesem został Stefan Zwoliński, Sekretarzem Jak Cybulski, Skarbnikiem Tadeusz Gąsienica Giewont, Kierownikiem GOPR Tadeusz Pawłowski, Z-cą kierownika Zygmunt Wójcik, wybrano również członków zarządu spośród delegatów poszczególnych Sekcji Terenowych. W sezonie zimowym 1952/53 pełniono dyżury ratownicze w poszczególnych obiektach górskich, stałe przez ratowników zawodowych i sobotnio-niedzielne oraz świąteczne przez ratowników ochotników.

W grudniu 1954 rozpoczęła działalność następna sekcja terenowa GOPR - Rabczańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe z siedzibą w Rabce. 

Po czterech latach działalności opracowano nowy Regulamin GOPR - zatwierdzony przez ZG PTTK w dniu 17 kwietnia 1956 r. - w którym w miejsce dotychczasowych sekcji terenowych powołano grupy regionalne, mianowicie:• Grupę Tatrzańską z siedzibą w Zakopanem• Grupę Beskidzką z siedzibą w Bielsku-Białej• Grupa Krynicka z siedzibą w Krynicy• Grupa Rabczańska z siedzibą w Rabce

W 1957 roku GOPR nawiązał kontakt z powstałą w 1955 r. Międzynarodową Komisją dla Ratownictwa Alpejskiego - IKAR - w wyniku tego przedstawiciele GOPR w październiku 1957 r. wzięli udział jako obserwatorzy w zgromadzeniu IKAR w Baden Baden w Szwajcarii.

Państwo Wiktoria i Olgiers Pewitzowie w 1958 r. przekazali 20 tysięcy franków szwajcarskich na zakup sprzętu ratowniczego. Kwota jaką przekazali była odszkodowaniem z tytułu ubezpieczenia córki Ewy, która zginęła w katastrofie samolotu w Szwajcarii. Ze środków tych zakupiono min. 'akie' i zestaw alpejski z szelkami Grammingera.

Jesienią 1961 r. powołano do życia Grupę Bieszczadzką GOPR w Sanoku. Nawiązując do międzywojennych obchodów 'Dnia Niebieskiego Krzyża' odbywających się w Zakopanem, 30 listopada 1963 r. w schronisku PTTK na Turbaczu zorganizowano centralne uroczystości 'Dnia Ratownika', na które przybyły delegacje wszystkich grup regionalnych GOPR. 

Powrócono wtedy do tradycyjnego składania przyrzeczeniaprzez ratowników, co praktykowano do owej chwili jedynie w Grupie Tatrzańskiej. W 1965 roku dokonano zmiany w dotychczasowej nomenklaturze służbowej, zastępując określenie 'kierownik' grupy GOPR nazwą 'naczelnik' a Walny Zjazd Delegatów GOPR podjął uchwałę o organizowaniu w grupach terenowych 'Dnia Ratownika', połączonego z przyrzeczeniem nowych członków i wprowadzeniem 'Ksiąg ślubowań'.     Podczas 14 zgromadzenia IKAR w 1968 r. w schronisku 'Manzina' na południowych stokach Mont Blanc, GOPR zostaje przyjęty na członka zwyczajnego IKAR co rozpoczyna stałą współpracę i coroczne delegowanie przedstawicieli na zgromadzenia.     W latach 1965-1972 doprowadzono do powołania sieci radio-łączności GOPR poprzez zlecenie wykonania radiotelefonów stacjonarnych 'Wawa' i radiotelefonów przenośnych 'Klimek', co znacznie usprawniło działalność służby ratowniczej i przeprowadzenie wypraw ratunkowych.
Współpraca GOPR z lotnictwem sanitarnym - ZLS - w latach poprzednich pozwoliła na rozpoczęcie w marcu 1975 r. sezonowego stacjonowania śmigłowca sanitarnego z Krakowa w Zakopanem i rozpoczęcia stałej współpracy grup regionalnych z lotnictwem sanitarnym.
W 1976 w miejsce dotychczasowej Grupy Sudeckiej powołuje się do życia nowe grupy terenowe: Grupa Karkonoska z siedzibą w Jeleniej Górze oraz grupę Wałbrzysko-Kłodzką z siedzibą w Wałbrzychu.

W porozumieniu pomiędzy ZG PTTK a GOPR, 21 grudnia 1977 roku następuje rejestracja GOPR jako samodzielnej organizacji, a I Zjazd Delegatów GOPR odbył się w dniach 13-14 IV 1978 w Zakopanem.

W latach 1975-1990 zrealizowano budowę własnych siedzib Grup Regionalnych a pierwszy obiekt został wybudowany w Jeleniej Górze dla Grupy Karkonoskiej, którego otwarcia dokonano 11 XI 1978r.
Celem ujednolicenia i usprawnienia szkolenia ratowników w 1978 r. opracowano i wydrukowano czterotomowy 'Poradnik ratownika GOPR', było to pierwsze tego rodzaju i tak obszerne wydawnictwo.

W 1990 r. ratownicy tatrzańscy podejmują decyzję o wystąpieniu ze struktur organizacyjnych GOPR powracając do tradycyjnej nazwy: Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, a rejestracja stowarzyszenia następuje 13 listopada 1991 r., otrzymując w 1998 r. od GOPR nieodpłatnie obiekt siedziby w Zakopanem.

VI Zjazd Delegatów GOPR w 1998 r. podjął uchwałę o włączeniu Jurajskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego - powstałego w 1996 r. - w strukturę organizacyjną GOPR jako Grupę Jurajską z siedzibą w Podlesicach. Delegaci VI Zjazdu wybrali Zarząd GOPR na kadencje 1998-2002 w składnie: prezes - Władysław Mirota (Grupa Beskidzka), I v-prezes - Piotr Snopczyński (Grupa Wałbrzysko-Kłodzka), II v-prezes - Marek Luty (Grupa Podhalańska), sekretarz - Jacek Dębicki (Grupa Bieszczadzka), członkowie - Maciej Abramowicz (Grupa Karkonoska), Jerzy Czarnecki (Grupa Karkonoska), Henryk Kubis (Grupa Wałbrzysko-Kłodzka), Jan Łuszczewski (Grupa Krynicka), Jerzy Siodłak (Grupa Beskidzka), Piotr Van der Gohen (Grupa Jurajska). Naczelnikiem GOPR został wybrany Jacek Dębicki (Grupa Bieszczadzka).
W listopadzie 2000 r. GOPR i TOPR podpisały porozumienie ze Strażą Graniczną mające na celu usprawnienie prowadzenia akcji i wypraw ratunkowych w pasie granicy państwa bez uciążliwych formalności związanych z przekroczeniem granicy państwowej. 
Ratownicy z Grupy Karkonoskiej opracowali drugi podręcznik szkoleniowy GOPR pt. 'Ratownictwo górskie. Wybrane zagadnienia', który ukazał się w 2001 r.

Obchody jubileuszów 50-lecia GOPR odbyły się 21 września 2002 r. w Krynicy z udziałem przedstawicieli władz państwowych, górskich służb ratowniczych i przedstawicieli IKAR.

W 2003 r. ukazała się monografia GOPR pt. 'Na Każde wezwanie...' 50 lat działalności GOPR 1952-2002 r. jako praca zbiorowa